Itzhak Perlman, keman

Keman üzerinde inkâr edilemez bir hâkimiyet kuran Itzhak Perlman bir klasik müzik sanatçısının nadiren elde edebileceği süper starlık unvanına sahiptir. Neşesi, insancıllığı ve yeteneğiyle insanların sevgisini kazanan usta sanatçı, olağanüstü sanatçılığının yanı sıra müzik yapmaya duyduğu dizginlenemeyen istek nedeniyle kendisine kayıtsız kalamayan, tüm dünyadan büyük bir dinleyici kitlesi için değerli bir sanatçıdır.

Dünyanın saygın konser salonlarında ve büyük orkestralarla sahne alan Itzhak Perlman, önemli başarıları ve Amerika Birleşik Devletleri’nin kültürel ve eğitsel yaşamına katkıları nedeniyle 2003 yılında John F. Kennedy Sahne Sanatları Merkezi’nin “Kennedy Center Onur Ödülü”ne layık görülmüştür. Birçok defa Beyaz Saray’da konser veren Perlman, bu önemli görevi en son 2012 yılında Başkan Barack Obama ve eşinin davetiyle İsrail Başbakanı ve Başbakanlığa ait Özgürlük Nişanı’na sahip Shimon Peres onuruna düzenlenen etkinlikte ve 2007 yılında Kraliçe II. Elizabeth ve Edinburgh Dükü onuruna Başkan George W. Bush ve eşinin ev sahipliğinde gerçekleştirilen bir devlet yemeğinde icra etmiştir. Perlman, 2009 yılında Başkan Obama’nın göreve başlama töreninde John Williams’ın etkinliğe özel olarak yazdığı eserin, çello sanatçısı Yo-Yo Ma, klarnet sanatçısı Anthony McGill ve piyanist Gabriela Montero ile birlikte ilk seslendirilişini yapma onuruna erişti. Bu konser sadece Amerika’da yaklaşık 40 milyon olmak üzere dünyanın diğer kesimlerindeki milyonlarca televizyon izleyicisi tarafından izlenmiştir.

1945 yılında İsrail’de doğan Perlman ilk eğitimini Tel Aviv’deki Müzik Akademisi’nde tamamladı. Amerika-İsrail Kültür Vakfı’nın bursunu ilk alanlardan biri olan Perlman sonrasında New York’a geldi ve 1958 yılında Ed Sullivan Show ile ekranlara çıkarak ulusal çapta bir tanınırlık elde etti. Juilliard School’da Ivan Galamian ve Dorothy DeLay ile çalışmalar yürüten sanatçı 1964 yılında saygın Leventritt Yarışması’nı kazandı ve bu durum, filizlenmeye başlayan uluslararası bir kariyerin başlangıcı oldu. Itzhak Perlman o günden bu yana klasik müzik alanında kültürel bir ikon ve tanınmış bir isim haline gelmiştir.

Perlman’ın orkestra şefliği kürsüsünde sıklıkla yer alması dinleyicilerin performanstan memnun şekilde ayrılmalarını sağladı. Sanatçı, New York Filarmoni Orkestrası, Chicago Senfoni Orkestrası, Philadelphia Orkestrası, Boston Senfoni Orkestrası, Ulusal Senfoni Orkestrası, San Francisco Senfoni Orkestrası, Los Angeles Filarmoni Orkestrası ve Dallas, Houston, Pittsburgh, Seattle, Montreal ve Toronto gibi şehirlerin senfoni orkestralarında ve ayrıca, Ravinia ve Tanglewood Festivallerinde orkestra şefi olarak sahne aldı. Sanatçı, 2002 ve 2004 yılları arasında St. Louis Senfoni Orkestrası’nın Müzik Danışmanlığı’nı yaptı. Orada düzenli olarak orkestra şefliği görevini yürüttü. 2001 ve 2005 yılları arasında Detroit Senfoni Orkestrası’nın ana konuğu olarak orkestra şefliği yaptı. Uluslararası alanda ise Berlin Filarmoni Orkestrası, Kraliyet Concertgebouw Orkestrası, Londra Filarmoni Orkestrası, İngiliz Oda Müziği Orkestrası ve İsrail Filarmoni Orkestrası’nı yönetti.

2014-2015 sezonuyla birlikte Perlman, New York’ta gerçekleştirdiği özel ve yoğun katılımlı iki gösteri dâhil olmak üzere dünyanın birçok yeni ve aşina olunan yerlerine yelken açmaya karar verdi. 2014 Sonbaharında Gustavo Dudamel önderliğindeki Los Angeles Filarmoni Orkestrası ile John Williams anısına, daha sonrasında da Pinchas Zukerman önderliğindeki Ottowa Ulusal Sanat Merkezi ve Jaap van Zweden’in önderliğindeki Dallas Senfoni Orkestrası ile gala ve açılış konserlerinde sahne aldı. Rohan De Silva ile piyanist ve uzun süreli iş ortağı olarak Boston, Toronto, San Francisco ve Los Angeles gibi şehirlerde düzenlenen resitallerde performans sergiledi. Şeflik görevini üstlendiği orkestralar arasında solist Daniiel Trifanov ile İsrail Filarmoni Orkestrası, Houston ve Seattle Senfoni Orkestraları yer almaktadır. Perlman Mart 2015’te Carnegie Hall’da düzenlenen geniş katılımlı bir etkinlikle oldukça popüler olan In the Fiddler’s House programının 20. yıldönümü kapsamında Yahudi ve klezmer müziğinin zengin geleneğini kutlamaya devam ediyor.

Perlman, kemancı ve orkestra şefi olarak yaptığı faaliyetlere ek olarak git gide daha fazla konuşmacı bir görünüm ortaya koymaktadır. Son dönemde Dr. Salk’ın yüzüncü doğum yılı anısına San Diego’daki Salk Institute ile Orlando’daki Rollins College ile Greensboro’daki Guilford College ile Palm Beach’teki Society of the Four Arts ile ve Chicago’daki Jewish United Fund ile yaptığı çalışmalar ön plana çıkmaktadır.

Televizyon dünyasında sahne sanatlarına ilişkin yer aldığı programlar Itzhak Perlman’a dört Emmy Ödülü kazandırdı. Bunların en sonuncusu, Perlman’ın bir eğitimci ve orkestra şefi olarak Perlman Müzik Programı kapsamında yaptığı çalışmaları konu alan “Fidding for the future” isimli PBS belgeselidir. 2004 yılında PBS şirketi “Perlman in Shanghai” isimli özel bir program yayına sürdü. Bu programla, Perlman Müzik Programının Çin’e yaptığı tarihi ve unutulmaz ziyaret tarih sahnesindeki yerini almış oldu. Program kapsamında Amerikalı ve Çinli öğrenciler arasındaki etkileşim ve bunun, bin kemancının katılımında Shanghai Grand Theater’da gerçekleştirilen bir konserle doruk noktaya ulaşması programın önemli özelliklerinden birini oluşturdu. Perlman’ın önderliğindeki etkinlik tüm Çin’de yayınlandı. Sanatçının üçüncü Emmy Ödülü, 1995 yılında PBS kanalının özel programı “In the Fiddler’s House”da sanatçının klezmer müziğine gösterdiği bağlılık ve adanmışlık doğrultusunda verilmiştir. PBS’nin bu programı daha sonraları Polonya’da filme uyarlandı ve sanatçı, dünyanın en iyi klezmer gruplarından dört tanesi ile sahne alarak filmde rol almış oldu.

Perlman, David Letterman ile yaptığı The Late Show, Sesame Street (Susam Sokağı), The Frugal Gourmet, The Tonight Show ve çeşitli Grammy Ödülleri televizyon yayınları gibi yaptığı show programlarıyla her yaştan milyonlarca televizyon izleyicisini eğlendirdi ve bilgilendirdi. PBS kanalında yer aldığı programlar arasında “A Musical Toast”, “Mozart by the Masters” ve Juilliard School gibi okullarla Lincoln Center’da yapılan sayısız canlı yayın programı ve yüzüncü yıl kutlamaları bulunmaktadır. 2008 yılında mutfak ve müzik sanatları arasındaki ilişkiyi tartışmak üzere Artist’s Table’da tanınmış şef Jacques Pépin ile bir araya geldi ve PBS’nin beğenilen Visions dizisi için Visions of Israel belgeselinde anlatıcı olarak sesiyle yer aldı.

Perlman, 1994 yılında ABD yapımı Three Tenors, Encore! Live yayınını Los Angeles’teki Dodger Stadyumu’ndan gerçekleştirdi. 2006 yılında düzenlenen 78. Yıllık Akademi Ödülleri sırasında tüm dünyadan yüz milyonlarca dinleyici için En İyi Orijinal Müzik Eseri kategorisinde beş film müziğinden oluşan karma bir müziği canlı olarak sahneledi. Sanatçının en gurur verici başarılarından bir tanesi de Steven Spielberg’in Akademi Ödülü kazanan filmi Schindler’in Listesi’nde film bestecisi John Williams ile yaptığı işbirliğidir. Esere keman sololarıyla dâhil olan usta sanatçı ayrıca müziği Tan Dun tarafından bestelenen Zhang Yimou’nun Hero isimli filminde ve müziği John Williams tarafından bestelenen Rob Marschall’ın Memoirs of a Geisha isimli filminde keman solisti olarak görev aldı.

2008 yılında yaptığı albümlerin mükemmelliğinden dolayı Yaşam boyu Grammy Ödülü ile onurlandırıldı. Sanatçı albümleriyle düzenli olarak en çok satanlar listesine girmiş ve bu durum on altı kez Grammy Ödülü kazanmasını sağlamıştır. Sanatçının en son albümleri arasında beğenilen kantor Yitzchak Meir Helfgot’un oda orkestrası ve klezmer müziğine yönelik liturjik ve geleneksel Yahudi düzenlemeleri ile eşlik ettiği Eternal Echoes: Songs & Dances for the Soul (Sony) albümü, çello sanatçısı Yo-Yo Ma ve piyanist Emanuel Ax ile birlikte yaptığı Mendelssohn Piano Trios (Sony) isimli albüm ve İsrail Filarmoni Orkestrası’nı yöneten Perlman ile birlikte Deutsche Grammophon’un birlikte yaptıkları albüm yer almaktadır. Diğer albümler Perlman’ın eğitime olan adanmışlığını göstermektedir. Bu albümler arasında Lawrence Foster yönetimindeki Juilliard Orkestrası ile “Geçen Çocukluğumdan Konçertolar” ve Bruce Adolphe (Telarc) tarafından bestelenen ve yönetilen “Marita and her Heart’s Desire” yer almaktadır. Geçen on yıl içerisinde sanatçının diğer albümleri arasında Martha Argerich ile Beethoven ve Franck Sonatas’ın eserlerini seslendiren bir canlı performans albümü (EMI), John Williams ile birlikte filmlerden popüler hit şarkıların eşlik ettiği “Cinema Serenade” (Sony), orkestra ile birlikte kısa keman eserlerinden oluşan “A la Carte” (EMI), ve Klezmer müziği anısına PBS televizyonu için özel olarak düzenlenen “In the Fiddler’s House” (EMI) yer almaktadır. 2004 yılında EMI kayıt şirketi Perlman’ın en iyi albümlerinin ve yeni oluşturulan çalışmalarının yer aldığı 15 CD’lik bir Perlman Setini sınırlı sayıda piyasaya sürdü. Ayrıca RCA Red Seal şirketi genç Itzhak Perlman tarafından 1965 yılında kaydedilen eserlerin de yer aldığı Perlman isimli bir albümü insanların yeniden keşfetmesi için piyasaya sürdü.

Perlman İsrail Filarmoni Orkestrası ile uzun bir birliktelik kurdu ve anavatanından bu orkestrayla birçok nefes kesen turneye katıldı. 1987 yılında IPO’ya katıldı ve bu orkestrayla Varşova ve Budapeşte’de tarihi konserlere imza attı ve ayrıca Doğu Blok ülkelerinde solist olarak sahne aldı. Sanatçı 1990 yılında orkestranın Sovyetler Birliği’ne yaptığı ilk ziyarete katılarak tekrar tarihe geçti ve onun resitalini ve orkestra performansını dinlemek için toplanan Moskovalı ve Leningradlı dinleyicilerden büyük keyif aldı. Bu ziyaret sanatçının bir Emmy Ödülü kazanmasını sağlayan “Perlman in Russia” isimli bir PBS belgeseli ile ekranlara taşındı. 1994 yılında Çin ve Hindistan’a yapacağı ilk ziyaretler çerçevesinde İsrail Filarmoni Orkestrası’na katıldı.

Perlman geçen on yıllık süre zarfında daha çok müzik eğitimi alanında aktif olarak rol aldı ve yaylı çalgılar alanında genç ve kabiliyetli müzisyenleri teşvik etmek için her fırsatı değerlendirdi. Eşi Toby ile birlikte Perlman Müzik Programı ile yakından ilgilenmesi sanatçı için oldukça değerli bir deneyim olmuştur. Perlman, kurulduğu 1993 yılından bu yana her yaz Program kapsamında tam zamanlı olarak ders vermektedir. Perlman su sıralar Juilliard School’da Dorothy Richard Starling Vakfı’nın başkanlığını yapmaktadır.

Sayısız yayın ve kuruluş, günümüzün sanatsal ve insani yapısı içerisinde eşsiz bir yere sahip olan Itzhak Perlman’a hürmet etmektedir. Harvard, Yale, Brandeis, Roosevelt, Yeshiva ve İbrani üniversiteleri sanatçıyı onursal dereceye layık gören kuruluşlar arasındadır. Perlman, 2005’in Mayıs ayında bir fahri doktora ve Juilliard Okulu’nun 100. diploma töreni seremonisi kapsamında asırlık hizmet madalyası ile ödüllendirildi. Ayrıca 1986 yılında Başkan Reagan tarafından “Özgürlük Madalyası” ile 2000 yılında ise Başkan Clinton tarafından “Ulusal Sanat Madalyası” ile onurlandırıldı. Sanatçı gerek sahnede gerekse kameralar karşısında ve kişisel konularda engelliler adına güçlü ve etkili bir konuşma şekli benimsemiştir. Uğrunda uğraş verdiği meselelere karşı güçlü bağlılığı Perlman’ın hayatının ayrılmaz bir parçasını oluşturmaktadır.

* Ithzak Perlman’ın kayıtları EMI/Angel, Sony Classical/Sony BMG Masterworks, Deutsche Grammophon, London/Decca, Erato/Elektra International Classics ve Telarc etiketleriyle yayınlanmıştır.

Rohan De Silva, piyano

Rohan De Silva’nın Itzhak Perlman, Pinchas Zukerman, Cho-Liang Lin, Midori, Joshua Bell, Benny Kim, Kyoko Takezawa, Vadim Repin, Gil Shaham, Nadja Salerno-Sonnenberg, Julian Rachlin, James Ehnes ve Rodney Friend gibi keman virtüözleriyle giriştiği ortak çalışmalar tüm dünyadaki resital salonlarında beğenilen performansların ortaya çıkmasını sağladı. De Silva, bu isimler ve  diğer sanatçılarla Carnegie Hall, Lincoln Center’s Avery Fisher Hall ve Alice Tully Hall, Kennedy Center, Kongre Kütüphanesi, Philadelphia Müzik Akademisi, Los Angeles’teki Ambassador Theater, Amsterdam’da bulunan Concertgebouw, Londra’daki Wigmore Hall, Tokyo’daki Suntory Hall, Salzburg’taki Mozarteum, Milano’daki La Scala gibi sahnelerde ve İsrail’in Tel Aviv şehrinde performanslar sergiledi. Sanatçının yer aldığı festivaller arasında Aspen, Ravinia, Interlochen, Seattle Oda Müziği, Manchester, Schleswig-Holstein, Pasifik Müzik Festivali ve Yeni Zelanda’daki Wellington Sanat Festivali bulunmaktadır. Sanatçı ayrıca Pekin’de American String Quartet ile oda müziği icra etti ve Itzhak Perlman ile dünya çapındaki resitallerde sahne aldı. Perlman ile birçok defa Beyaz Saray’da çaldı. En son 2012 yılında Başkan Obama ve eşinin davetiyle İsrail Başbakanı ve Başbakanlığa ait Özgürlük Nişanı’na sahip Simon Peres onuruna sahne aldılar. Daha önceleri ise 2007 yılında Başkan George W. Bush ve eşinin ev sahipliği yaptığı bir devlet yemeğinde Kraliçe II. Elizabeth ve Edinburgh Dükü Prens Philip onuruna müziğini icra etti.

Sri Lanka yerlisi olan De Silva piyano eğitimine annesi Primrose De Silva ile başladı ve daha sonrasında Mary Billimoria ile devam etti. Hamish Milne, Sydney Griller ve Wilfred Parry gibi eğitmenlerin öğrencisi olarak Londra’daki Kraliyet Müzik Akademisi’nde altı yıl geçirdi. Londra’da bulunduğu süre zarfında Grover Bennett Bursu, Christian Carpenter Ödülü, Martin Müzik Bursu, İngiltere’deki üst düzey çalışmaları için Harold Craxton Ödülü ve sergilediği en iyi genel performansla mezuniyeti sırasında Chappell Altın Madalyası gibi birçok ödül aldı.

De Silva sanat alanında Sri Lanka’nın başbakanlık fonundan burs alan ilk kişiydi. Bu durum sanatçının müzik alanında bir lisans ve yüksek lisans derecesi elde edeceği Juilliard School’a kabul edilmesini sağladı. Sanatçı bu okulda Martin Canin’den piyano ve Felix Galimir’den oda müziği eğitimi aldı, keman pedagogu Dorothy DeLay ile de yakın bir işbirliği içerisinde çalıştı. 1990 yılında Moskova’da düzenlenen Dokuzuncu Uluslararası Çaykovski Yarışması’nda En İyi Eşlik Eden Sanatçı özel ödülüne layık görüldü ve Carnegie Hall’da düzenlenen 2005 Klasik Müzik Albümü Ödül Seremonisi’nde Itzhak Perlman tarafından kendisine takdim edilen Samuel Sanders İşbirlikçi Sanatçı Ödülü’nü aldı.

De Silva 1991 yılında Juilliard School’un ortak çalışmalı sanatlar ve oda müziği fakültesine katıldı ve 1992 yılında Kraliyet Müzik Akademisi’nin Onursal Çalışma Ortağı olarak ödüllendirildi. 2015 yılında Kraliyet Müzik Akademisi’nin bursuna layık görüldü. 2001 yılında Japonya’daki Ishikawa Müzik Akademisi’ne katıldı ve orada piyano eşlikçisi olarak ustalık dersleri verdi. Ayrıca Çin’in başkenti Pekin’de bulunan Great Wall Uluslararası Müzik Akademisi’nde ve 2011 yılından bu yana İngiltere’nin Cambridge şehrindeki Uluslararası Yaylı Çalgılar Akademisi’nde fakülte üyesi olarak hizmetlerde bulunmaktadır. Sanatçı 2000 ile 2007 yılları arasında Perlman Müzik Programı fakültesinde görev aldı. Yer aldığı radyo ve televizyon programları arasında PBS’nin Live from Lincoln Center ve Itzhak Perlman ile yaptığı Colbert Report, Midori ile birlikte The Tonight Show,CNN’in “Showbiz Today”, Japonya’daki NHK televizyon kanalı, Ulusal Halk Radyosu, New York’ta bulunan WQXR ve WNYC, Berlin Radyosu ve 2000 Milenyum Grammy Ödülleri bulunmaktadır. De Silva’nın albümlerini çıkardığı şirketler Deutsche Grammophon, CBS/SONY Classical, Londra’daki Collins Classics ve RCA Victor’dur.