Gençlik, çocukluk ile yetişkinlik arasındaki evreye verilen isim. 19. yüzyıla gelindiğinde geçmiş dönemlere kıyasla tüm dünyada yenilenmenin temsilcisi olarak kabul görmeye başlanan gençler, modern Avrupa vizyonuyla iç içe anılıyor. Fransız İhtilali ile beraber milliyetçi ideoloji gençlik hareketlerinin yayılmasını sağlıyor. Bunların ortak noktasında ise cumhuriyetçi düşüncenin temel alındığı ‘değişim’ fikri yer alıyor.

VakıfBank Kültür Yayınları’ndan (VBKY) çıkan “Cumhuriyet Misyonerleri: 1930-1946 Arası Türkiye’de Bir Politik Özne Olarak Gençlik İnşası” adındaki akademik çalışmasında bu konuyu belirtilen tarih aralığını dikkate alarak inceleyen siyaset bilimci Serap Yolcu Yavuz, sosyokültürel ve siyasal bir analiz ortaya koyuyor.

İki büyük savaşın ardından…

Çalışmasında Türkiye’nin o yıllarına ışık tutan Yavuz, 1930’lu yılların peş peşe yaşanan Dünya Savaşı ile Kurtuluş Savaşı gibi zorlu mücadelelerin sonrasında gelen toparlanma sürecini, dolayısıyla da yaşanan kargaşayı ifade ettiğini vurguluyor. Yavuz, bu süreçte en önemli meselenin ise devrim ilkelerinin toplumun geneline yayılarak içselleştirilmesini sağlamak olduğunu kaydederek, yapılan devrimlerin süreklilik kazanmasında en önemli politik özne olarak gençliğin görüldüğünü söylüyor.

Aslında zihinsel bir tanım

Kitabında gençlik kavramının ne olduğunun altını çizen Yavuz, “Bu dönemde gençlik, geçmiş değerlerle tanışmadığı için kendini bütünüyle yeni ilkelere adayabilecek bir müttefik olarak görülürken bu, değerleri taşıyabilecek yetenekte dinamik bir güç olarak da değerlendirilebilir. Ancak bu gençlerin kim olduğunun cevabı, siyasal elitlerin söylemleri düzeyinde incelendiğinde netlikten oldukça uzaktır” sözlerini kaydediyor. Yavuz’a göre gençlik kavramı aslında biyolojik bir yaş aralığından öte zihniyet olarak görülüyor. Yavuz, şöyle devam ediyor: “Türkiye’de 1930’lardan itibaren belirgin biçimde gençlik sorunsalı merkezi bir hal alır. Cumhuriyetin siyasal elitleri gençliği, ‘kurtarıcı, kurucu ve taşıyıcı’ vurgusuyla politik eğitim sürecine paralel biçimde özneleştirir.”

Toplum, kültür, eğitim, askerlik…

Gençlik iktidar tarafından özneleştirilirken toplumda nasıl konumlandırıldı? Bu konuma göre hangi mekanizmalar kullanıldı? Sonucunda nasıl bir gençlik görüntüsü ortaya çıktı? Kitabında bu soruları temel alan Yavuz, öncelikle gençlik kavramının inşasını araştırıyor; kavramın zaman, mekân, toplum ve kültür ilişkisini açımlıyor, eğitim ile askerlik gibi kurumların gençliğin politik değerlendirilmesinde nasıl kullanıldığını anlatıyor.

VBKY’nin okura sunduğu “Cumhuriyet Misyonerleri: 1930-1946 Arası Türkiye’de Bir Politik Özne Olarak Gençlik İnşası”, belirtilen dönemde gençliğin bir güç unsuru olarak nasıl benimsendiğini tarihsel açıdan inceleyen önemli bir akademik başucu kaynağı.