Melisa Vardal 

Pek çok sanatçının ödeme sistemi nedeniyle eleştirdiği Spotify hakkında tartışmalar devam ediyor. Kısa süre önce Joe Rogan’ın podcast’inin Kovid-19 ile ilgili yanlış bilgiler yaydığı gerekçesiyle Spotify’a “Ya Rogan ya da Young. İkisi birden olmaz” restini çeken Neil Young’ın başlattığı tartışmalar farklı bir boyuta taşındı. Young’ın attığı kar topu -Spotify’ın da Rogan’ın yanında durma karar ile- büyüyerek sektörde çığ etkisi yarattı. Bu etkiyle 90’ların kült grupların Failure da, tüm müzik kataloğunu Spotify’dan çekeceğini “En başından beri müzisyenler için bir aldatmacaydı. Kendisinden önce gelen büyük plak şirketi modeli geleneğini aynen takip ediyor. Müzikleri için daha iyi maddi karşılıklar almak ve tüm işleyiş modelini borçlu olduğu endüstriyi tehlikeye sokmakta beis görmeyen bir şirketle çalışmak istemeyen diğer müzisyenleri de bize katılmaları için cesaretlendiriyoruz” sözleriyle duyurdu. Young’a destekler gelmeye devam ederken biz de sorduk: “Spotify tartışmalarına nereden bakmalı?

Emir Gamsız (Piyanist, besteci, yazar):

“Spotify’ın dayattığı tekelciliğe karşıyım”

Bu durum tipik bir ABD usulü fırsatçılık kültürü üçlemesi.

1- Spotify’ın dayattığı tekelciliğe karşıyım. Albümlerimi Spotify’dan satmayı hiçbir zaman düşünmedim ve hatta kendi dijital mecramı kurdum. Spotify’ın fırsatçılığı müzisyenlerin çaresizliği ve dinleyicilerin bu durumu bilmemesinden besleniyor.

2- Joe Rogan gibi bir fırsatçı çok ilgi görüp Spotify ile 100 milyon dolarlık anlaşma yapabiliyor çünkü ABD bilim dünyası son yüz yılda kendi toplumuna ve dünyaya çok yalan söyledi. Yakın geçmişte doktorlar televizyona çıkıp “Sigara sağlığa faydalıdır” diyordu. Hâlâ da ABD bilim dünyasında, parayı kimden alırsa onun doğrularını bilimsel doğru, diye satan kurum çok.

3- Şarkıcıların aşı konusunda insanların duygularını sömürerek Spotify’dan ticari memnuniyetsizliklerini belirtmelerini de fırsatçılık olarak görüyorum. Rogan’ı protesto etme haklarını savunurdum ama takındıkları bu fırsatçı tutum sebebiyle bu çıkışlarının benim gözümde bir kıymeti kalmadı.

Ayda 3-5 kuruşa bütün dünyanın müziğini tedarik ettiğini söyleyen bir şirkete kızmak mânâsız, çünkü bir haksızlık olmadığı takdirde bu işi becermeleri imkânsız. 

Burhan Şeşen (Müzisyen, yazar):

“Tek hedef daha fazla para kazanmak”

Öncelikle bu görüşlerim kişiseldir. Spotify milyar dolarlık bir şirket. Uluslararası bir tekel neyi yapıyorsa Spotify da onu yapıyor. Tek hedefi var: Daha fazla para kazanmak… Bunun için de bu sistemde var olan her global şirket gibi tek amaçları cirolarını artırmak ve tüketiciye para harcatmak için sürekli yeni bir şeyler sunmak. Listeler, algoritmalar, ruh hâlimize göre şarkılar, podcast’ler... Aslında bu dijital platformlarla ilk tanıştığımızda müzik yapımcılarından biraz daha uzaklaşıp daha bağımsız ve özgür bir yola gideceğimizi düşünmüştük ama ne yazık ki öyle olmadı. Özellikle Spotify neredeyse içerik -şarkı, tekli, albüm gibi- üretmemesine karşılık en büyük yapımcı oldu. Ve de kullandığı algoritmalardan çıkan sonuçlarla da sektördeki çeşitliliğe ve müzikaliteye de doğrudan müdahale eder oldu. Bunların karşılığında ise çalan şarkı başına aldığımız ücret ise neredeyse 3 kuruş. Mecazi olarak değil…Yazıyla da yazayım üç kuruş…

Naim Dilmener (Müzik eleştirmeni, yazar):

“Kapitalizm abidesi plak firmalarına benzemeye başladılar”

Spotify yaygınlaştıkça, güçlendikçe daha sertleşti ve “Kararlarıma kimseyi karıştırmam!” diye özetlenebilecek bir biçimde davrandı. Failure çok haklı; burunlarından kıl aldırmayan o kapitalizm abidesi plak firmalarına benzemeye başladılar… Müzik endüstrisinin çökmesinde bu plak firmalarının böyle davranmalarının da etkisi var. Spotify herkese kulağını tıkarsa eğer, dijital endüstriye de çok zarar verecek. Bu işler karşılıklı birbirini kollamayla olur. “En iyi ben bilirim”ciler her zaman kaybetmeye mahkûmdur.

Eda Solmaz (Müzik yazarı):

“Sorunu bütün ele almak lazım”

Spotify’ın müzik sektöründeki kraliyeti son dönemde yükselen seslerle zayıflamaya başladı. Bu sömürü sistemini tek bir platform üzerinden ele almak ise fazla adaletsizce değil mi? Spotify, büyük plak şirketleri tarafından temsil edilmeyen müziklerle ilgilenmiyor. Bence daha fazla müzik dinlenmesiyle de ilgilenmiyor. Çünkü bu onlar için daha fazla telif hakkı ödemesi demek. Sadece ne kadar daha fazla üyeye sahip olabileceğine odaklanıyor. Eğer yaptığınız müziğin değer bulmasını istiyorsanız sizi zorlayan sistemi de ortadan kaldırmanız gerek. Kapitalist sömürünün yalnızca bir temsilcisi olan Spotify’ı da tekrar tekrar eleştirmek, sorunu bir bütün olarak ele almada ne yazık ki bize çok az yardımcı oluyor.

30 saniyelik bin şarkı

Sevilen rock grubu The Pocket Gods da tartışmaların başka bir ucundan tutarak Spotify’ın ödeme oranlarını protesto etmek için ilginç bir yönteme imza atıyor. Spotify’ın bir şarkı için ancak 30 saniye dinlendiğinde telif ücreti ödemesini eleştiren grup, 30 saniyelik şarkılardan oluşan “1000x30 - Artık Kimse Para Kazanmıyor” adlı bir albüm çıkaracağını duyurdu. Grubun sözcüsü Mark Christopher Lee yaptığı açıklamada, “Albüm adil telif ücretleri kampanyası hakkında farkındalık yaratmak için tasarlandı” dedi.