Bir şehre karşı hissedilen aidiyet ve hayranlık duyguları pek çok kez romanlara konu oldu. Mesela İstanbul... Bu kadim şehir Türk edebiyatının en popüler ve renkli roman kahramanlarından biri. Sebebini anlamak zor değil; insanlığın çağlar boyunca yarattıklarının izleri şehirlerde saklıdır, hatta yıktıklarının da.

 

Yunanca adıyla Smyrna, yani İzmir de bu şehirlerden biri ve Dido da başrolde. Kahramanlarımız Dido ve Nikos doğuştan gelen değil, fedakarlıkları ve aşklarıyla kurdukları bir bağ ile bağlanıyorlar İzmir’e. Aslında Dido İskenderiyeli, Nikos ise Yunanistan’ın en büyük şehirlerinden Patraslı bir ailenin çocuğu. İkisinden de uygun bir adayla evlenip aile işlerini devam ettirmeleri bekleniyor. Fakat onlar, bu önceden belirlenmiş hayatı kabul etmeyip, cesaret gerektiren kararlar vererek kendi kaderlerini çiziyor. Niko’nun ilk görüşte vurulduğu, farklı etnik kökenlerden gelen ve farklı dilleri konuşan insanların hepsini kucaklayıp barındıran İzmir, çiftin ortak hayatlarına sıfırdan başlamak için seçtikleri yer oluyor. Şehir, bu iki Yunan gencinin sonsuz görünen aşkına tanıklık ederken okur da İzmir’in 1900’lü yıllarda yaşadığı büyük ve ne yazık ki yıkımlarla dolu değişimleri izliyor.

 

 

 

Yazar Efe Moral, siyaset bilimi ve tarih yüksek eğitimi almış. Aldığı eğitimin, romanda İzmir’in geçirdiği değişimleri betimleyişinde önemli bir etkisi var. Şehrin Osmanlı döneminden Türkiye Cumhuriyeti’nin bir parçası oluşuna kadar geçirdiği süreci, ilkokuldan liseye kadar hepimize dayatılan 'şanlı tarihimiz' retoriğiyle bu romanda boşuna aramayın. Bugün İzmir’in kurtuluşu olarak kutlanan 9 Eylül ve onu takip eden günlerin, hatta Cumhuriyet’in ilerleyen yıllarının da, Yunanlar ve diğer azınlıklar için ne demek olduğunu öğrenmek istiyorsanız, en etkileyici haliyle bu kitapta bulacaksınız. Roman yazarken yazarın herhangi bir tarihi gerçeğe bağlı kalmak ya da o dönemde yaşananları doğru yansıtmak gibi bir zorunluluğu yok. Ancak Efe Moral, aynı Nikos gibi, İzmir’i hikayesinin özüne ihanet edemeyecek kadar çok sevdiğini hissettiriyor kitap boyunca.

 

 

 

Kitapla ilgili genel bir eleştiri yapmak gerekirse, Dido ve Niko’nun bazı bölümlerde bir karakterden ziyade bir tip gibi davranmalarından söz edilebilir. Başlarından geçen onca olaya ve akıp giden yıllara rağmen ilişkilerinin dinamiğinin hep başladıkları noktada kalması, kimilerini 'sonsuz aşk'a inandırabilir ama şüphe edenler de olabilir. Yine de bütün acılar ve yıkımlar arasında birbirlerine tutunan bu ikilinin saf ve tükenmeyen sevgisi, insana umut veriyor. Farklı bir kimlik altında yaşamak zorunda kaldıklarında bile özlerine ihanet etmiyorlar. Biricik şehirleri İzmir’in gözlerinin önünde gerçekleşen değişimine, aynı kalarak direniyorlar.