KAYA GENÇ

 

Bir sürü roman, hikaye, deneme yazmış biri olduğundan herhalde, kimsecikler Ian McEwan'dan böyle bir şey beklemiyordu: Anlatıcısının anasının rahminden henüz çıkmamış bir bebek olduğu bir roman yazmasını yani. Lakin "Nutshell" adlı yeni kitabında McEwan'ın yaptığı şey tam da bu. Hamile bir anne, Trudy, St John's Wood'da sıkıcı bir orta sınıf evde yaşamaktadır. Bebeğimiz onunla şair ve yayıncı kocası John Cairncross'un evinde mutlu bir hayat sürme hayalleri kurar. Velakin kısa sürede anlar ki John çok yakında kapı dışarı edilecektir. Hayatta tutunamamış, iyi paralar kazanamamış, kafayı şiir, edebiyat, sanat gibi Trudy'nin canını sıkan konulara takmış bu adamcağızın suyu ısınmıştır artık.

 

Adamın günlerinin sayılı olmasının ardındaki asıl sebep ise, John'un ağabeyi ve müstakbel bebeğin müstakbel amcası olan Claude'dur. Emlak işinde olan bu kaba saba adamı McEwan kardeşi John'un antitezi gibi resmetmiş. Çok iyi para kazanmaktadır kendisi, iş hayatında kazandığı güven ona yatakta bitmeyen bir seks enerjisi verir, yüzeysel biri olduğu için pek az depresif duygulara kapılır. Trudy bu özellikler karşısında savunmasız kalır ve onunla ilişki yaşamaya başlar. İkisi de düzenbazlık, numaracılık, plancılık konularında fevkalade başarılı olduklarından şair John'u sabah akşam kandırıp hareketli bir seks hayatı yaşarlar. Ta ki bir gün John'u ortadan kaldırıp onun mal varlıklarına el koymaya karar verene dek.

 

"Hamlet" üzerinden

 

İsimlerden de anlaşılmıştır, McEwan bu hikayeyi Shakespeare'in "Hamlet"i üzerine kurmuş. Shakespeare de zaten baba katli, oğul ile anne arasındaki ilişki, hain amca temalarını kendi uydurmamış, bir tarih metninden uyarlayarak dramatize etmişti. "Nutshell"in en güzel yanı, Shakespeare'in tirad tekniğini kullanma biçimi. Henüz doğmamış bir bebeğin ses tonu nasıl olmalıdır? Bu kısa romanın kalbindeki estetik soru bu. Deneyimleri, annesinin karnında geçirdiği birkaç haftadan ibaret olan bir canlıyı hangi kelimelerle, cümlelerle, seslenme biçimiyle konuşturmalı? Bir ötekinin, bu anlatıyı okuyan okurun varlığını bilerek mi babasına kurulan pusuyu anlatacaktır bebek; yoksa kendi kendine söylenerek, anlattıklarını dinleyecekleri düşünmeden mi? 

 

Meraklı yazar

 

McEwan muzip bir yazar. Annesinin dinlediği BBC radyo podcast'lerinde anlatılanları merakla dinleyip kendisine hayat bilgisi dersleri çıkaran kahramanından belli bu. "Nutshell"i kısmen eğlenmek için yazdığı ortada. Gerçekçilik, deneysellik, yenilikçilik kaygılarından çok, okurken okuduğumuz metnin kaynağının tuhaflığını düşünüp gülümseyeceğimiz bir roman yazma işine girişmiş. Vladimir Nabokov'un en ilginç romanlarından "Karanlıkta Kahkaha"yı akla getiren ve bütün metne yayılmış bir zalimlik duygusu, Rus romancının büyük bir hayranı olan McEwan'ın romanına da sirayet etmiş. "Karanlıkta Kahkaha"da âşık olduğu genç kız ve kötü kalpli partneri, zengin ve yaşı ileri kahramanımızı önce rezil sonra kör ediyor, elinden her şeyini alıyorlardı. Burada da başına geleceklerden habersiz John'un zehirlenmesini, hiçbir şey yapamadığımız için dehşete düştüğümüz kabuslarda olduğu gibi, adım adım takip ediyor ve bir sonraki sayfada olacaklardan çekiniyoruz. Babasının katledilmesini engellemek için tekmeler atan, annesine düşük yaptırmaya çalışan bu çaresiz sesin dünyanın kötülüklerinden haberdar olması için doğması bile gerekmiyor. Dünyaya yuvarlandıktan sonra yaşayacaklarını, insan ancak hayal edebilir.