‘Egemenin dilinde yazmak’, yazarlığın hallerinden biri. Kavram daha çok ‘sömürgecilik sonrası’ incelemeler bağlamında kullanılmakla birlikte, konu daha geniş çerçevelerde de tartışılıyor ve egemen dilde yazanlar dil ve içerik açısından bütün bir yelpaze oluşturuyor. Dünya edebiyatındaki örnekler arasında, James Joyce, Yeats ya da Aime Cesaire gibi sömürge mensubu şair ve yazarlar kadar, ‘dışarıdan biri’ olduğunu ilk elde fark etmeyebildiğimiz Appollinaire, Joseph Conrad ya da Blaise Cendrars gibi sömürge dışı örneklere de rastlanıyor. Konu çetrefil, bir yanda zora dayalı asimilasyon varsa, diğer yanda ortak dilde yazmak gibi zorlayıcı bir insani ihtiyaç var. 

 

 

Konuyu açtım, çünkü egemen dillerden biri olarak Türkçe açısından da benzer bir durum söz konusu. Türkçe bir yandan dünyanın egemen dilleri karşısında tutunmaya çalışırken bir yandan da zora dayalı bir asimilasyonun aracı kılındı ve süreç içinde Yaşar Kemal, Ahmed Arif ya da Cemal Süreya gibi anadili Kürtçe olan çok sayıda yazar ve şairin yazı dili olageldi. Onların yapıtlarında Kürt sorunu ve anadillerinin başına gelenler de su yüzüne çıkabilmiş değildi: Zorun en mutlak dönemlerine denk gelmişler, yazıya geçmesi engellenen anadilleri, sönümlenme sürecine girmişti. Kürt sorununun yazılı yapıtlara açıktan dert olmaya ve önde gelen yazarların yapıtlarında kendini göstermeye başlaması şunun şurasında yirmi kadar yıllık bir meseledir.

'Düşük yoğunluklu savaş' döneminde genç Kürtler Kürtçe okuma yazmayı çoğu kez cezaevlerinde Musa Anter gibi aydınlardan öğrendi. Böyle fırsatlar bulamayanlar yapıtlarını Türkçe yazıyor, ancak Kürt sorunu temel bir içerik öğesi olarak çoğu durumda en lirik ve bireysel problemlerle iç içe.

 

 

A. Hicri İzgören bu şairlerden biri. Sayısız düzyazısının yanında, ilki 1981’de yayımlanmış çok sayıda şiir kitabı ve son derece etkileyici şiirleri var. Aşağıdaki iki dize, onun “Keder” adlı kısa şiirinden:

 

 

Gerçekten de, Kürt illerinin yaşadıkları batınınkinden bambaşka. Epey yazmışlığım vardır: Çeşitli vesilelerle doğuya gittiğimde konuştuğum Kürtler, özellikle genç olanları, barış meselesine 'Batı Yakası'nda neden bu kadar az ilgi gösterildiğini sorarlar hep, soruları gerçek bir şaşkınlıkla doludur. Onların bu ruh hali, İzgören’in uzunca bir şiirinde olağanüstü bir sahicilikle dile gelmiş: “Bekledik Gelmediniz”. Son zamanlarda okuduğum en önemli şiirlerden biri olan bu şiir de, yukarıda andığım “Keder” gibi İzgören’in son kitabı “Zaman Ayarlı”da yer alıyor. Ben özellikle bu şiirin, edebiyat tarihleri kadar, toplumsal tarihlerde de kalıcı bir yeri olacağı ve çok anılacağı, anılması gerektiği kanısındayım.

 

“Bekledik Gelmediniz” uzunca bir sitem şiiri. Şiirin adındaki “biz”, ülkenin doğusunu, Kürtleri temsil ediyor, “siz” ise batıdır. Doğuya ait güncel bir ruh, şiir boyunca batının insanına seslenmektedir. İlk dizeler şöyle:

 

 

Son dizelere kadar, geçmişte kalmış, gerçekleşmemiş bir gelecek zamanı ve bunun sonuçlarını okuyoruz. Son dizeler ise son bir çağrıya adanmış...

 

Kitabın adını bir kez daha anarak noktalayayım: “Zaman Ayarlı”.