Anlamadan okuduğunu fark ettiğinde, son anladığın noktadan birkaç sayfa ilerdesindir. Geri döner bir daha okursun. Bu sırada, aslında başka bir yere dalmadan okuduğunu, anlamadığını sandığın sayfaları da her nasılsa anladığını anlayıverirsin. Çok değil başlarda belki biraz tanıdık gelen kelimeler içindesindir. Sonralarıysa hiç bilmediği bir dili farkında olmadan konuşabilir hale gelen çocuklar gibi okuduğunu anladığını fark edersin. Zira İhsan Oktay Anar’ın dünyasındasındır. Onun hükmettiği kelimeler zihnini zorlarken, yarattığı evren hayretini perçinler. Kahramanların birinden diğerine sek sek oynar gibi zıplayarak atlarken ipin ucunu kaçırmamak için zorlanırsın. 

Şimdi tüm bunları bir kenara koyun. "Amat"ın dalgalı sularını, "Puslu Kıtalar Atlası"nın düşten düşmüş dünyasını, "Suskunlar"dan yayılan musikiyi... Hem uzaklarda hem de çok yakında olan hikayeleri düşünmeyin. Ya da şöyle anlatayım; "Yedinci Gün"ü okuduğumda, Anar’ın kullandığı lügatın sınırlarını daha da net çizdiğini, artık gerçekten yalnızca onun evel ezel okurlarının anlayabileceği bir ahenk oluşturduğunu düşünmüştüm. Yanılmışım. Zira "Gâliz Kahraman" benim gibi düşünenleri ters köşeye yatırmayı başardı. Bir bakıma o yine İhsan Oktay Anar’lığını yaptı da diyebiliriz! 

 

 

Anar’ın kitapları hep bir düşü içerir. Hikayelerin düşe, düşlerin hikayelere dönüştüğü yerlere tanık eder bir yerden yakalar sizi. Yarattığı dünyanın gerçekle kesiştiği noktalara değerek geçer. Yani gerçekten, gerçekle düş arasında gidip gelirsiniz. Zaman gerçektir ama mekan düştür. Mekan düştür ama zaman gerçektir. ekan ve zaman gerçektir ama kahramanlar düştür. "Gâliz Kahraman" farklı çünkü, neredeyse tamamen gerçek. Elbette ancak nefes alan bir insan kadar düş.  

Arka kapakta yer alan “Bütün zamanların kahramanı olan bir insanın hikayesi” tanımında mübalağa yok. Zira Anar’ın "Gâliz Kahraman"ı tüm zamanların kahramanı olan 'insanın' hikayesi. Emperyal Külhaniler’in mesken tuttuğu, adamdan sayılmak için bir takım unvanlara sahip olunması gereken bir dönemdeyiz. Kahramanımız İdris Âmil Hazretleri kendisi epey yüce bir şahsiyet. Öyle ki anlatıcımız adının başına efendimiz eklemeden anmıyor. Aristokrasinin yerine yüksek sosyete, sosyetenin yerini de eşrafın aldığı bir dönemde, İdris Âmil Hazretleri’nin istediği iki şey var. Toplum içinde saygı duyulan bir unvan sahibi olmak ve âşık olacağı kadını bulmak. İşte bu ikisi için yapamayacağı şey yok. Sanatçı olmanın iyi bir yol olduğunu düşünen kahramanımız yola şair olmayı denemekle çıkar.

 

Ümmü Gülsüm Kıraathânesi’nin kapısındaki kurs davetini görür ve bunun iyi bir başlangıç olduğuna inanarak Avâma Açık San’atkâr Müellif Kursu’na katılmaya başlar. Hafta içi her akşam bir konu tartışılır kursta. Grileri olmayan edebiyat hocası ve onun ağzından çıkanı düstur belleyen talebeleriyle ders yapan bir kurstur burası. Diğer kahramanımız Efgan Bakara ile de burada tanışır. Ancak İdris Âmil Hazretleri gibi yüce bir insan değil bas bayağı enayidir Efgan Bakara. Ve kitap boyu devam eden kursu da Efgan eşliğinde ara ara izleriz. 

 

 

Toplumun yanlışlıklarını bir aynadan anlatıyor Anar. Ademoğlunun tüm hırslarını, narsistliğini, bencilliğini üzerinde taşıyan İdris Âmil Hazretleri iken; diğer bir kahraman Efgan Bakara topluluktan farklı olduğu için enayidir. “Güzellik ve çirkinlik, deha ve delilik gibi tabii eksiklikler ve fazlalıklar, olağan insanlarca kriminal bir hussiyet olarak kabul ediliyor, alayla cezalandırılıyordu. Anlaşılan çok sayıda olmaları, aynı fikrî ve bedenî üniformayı giyip cemaat içinde durmaksızın hîza ve istikametini kontrol eden normal insanları yanılıyordur,” diye anlatıyor Anar toplumun Efgan’a bakışını. 

 

Anar bu sefer romana giydirilmiş uzunca bir edebiyat eleştirisi sunmuş bize. Edebiyatta devrim yapmaya çalışanların aynı kelimeleri kullanmalarını, devrik cümleleriyle birbirini taklit ederek ilerleyen toplum kahramanlarını anlatıyor. Kusursuzun güzel olduğu  yalanlarını, romanların ağır ve oturaklı olduğu zaman roman olduğuna inananları kursiyerlerin ve eğitmenlerinin arasında dillendiriyor. Ve bunu neredeyse kitap boyunca sürdürüyor.

 

Sanki "Yedinci Gün"den kalan 'insanlık hali', zayıflıkları ve erdemleri daha net çizgilerle belirlemiş Anar. Ve sanki onun dünyasını 'anlaşılmaz' addedenlere, nedenleriyle 'açık açık' yazmış. Yine belki de bu yüzden sayfalarında 'düzgün', 'güzel', 'steril dil' kavramlarını uzun uzadıya tartıştırmış kahramanlarına.

 

Neden diğerler kitaplardan farklı bir dünyadayız? Belki de Anar’ın kitaplarında ilk kez telefon kulübesi, taksi, benzinli motor gibi kelimeleri okuduğumuz için. Belki de ilk kez çalan müzikler kulağımıza bu kadar tanıdık geldiği için. Belki bu detaylardan ve geçtiği dönemden ötürü bana Cingöz Recai’yi hatırlattığı için bilemiyorum... 

 

Satır aralarına yaydığı muzipliği de bir doz arttırmış. Her ne olursa olsun hırsızıyla, kabadayısıyla, şairi ve edebiyatçısıyla detaylarında yine ve elbette onun dünyasındayız. Yalnızca "Bakalım bu sefer nasıl şaşırtacak?" dediğimiz yazar bizi bir hayli ters köşeye yatırmış.