Uzun yıllar Çin istihbarat servisinde çalışan yazar Mai Jia'nın ilk romanı "Deşifre - Deha", başlarda okura Ördek Yavrusu adıyla tanıtılan ve Çin'de doğup büyüyen bir dehanın hayatını anlatıyor. Gerçek bir hikayeden yola çıkarak yazılan kitapta, onu yakından tanıyan ve onun kaderini değiştiren insanlarla olan konuşmaların dökümleri de bulunuyor. 20. YY.'da yaşanan bu gerçek hikaye, yazarın kitabın sonunda belirttiğine göre sadece birkaç tarihsel hata içeriyor.

Çocukluğunda Ördek Yavrusu adıyla bilinen baş karakterin nasıl doğduğunu ve ilerleyen yaşlarında neler başardığını anlatmadan önce, yazar Ördek Yavrusu'nun hayatını etkilediğini düşündüğü bilgileri aktarıyor okura. Mai Jia, olayın geçtiği kenti okurla paylaşmak istemediği için oraya C kenti diyor. Hikaye, Lillie Matematik Akademisi'nin kurulmasıyla başlıyor. Bu akademi ilk kurulduğu yıllarda, kızların buraya gitmesine toplum sıcak bakmıyor. Ancak akademiye giren ilk kadın olma unvanını taşıyan biri var: Ördek Yavrusu'nun annesi. Rong Youying adlı bu genç kadın okul hayatında yaşadığı başarılardan ve üstün zekasından dolayı "Abaküs Kafa" olarak da bilinir. Okul yılları sırasında hamile kalan Youying, doğum yaparken hayatını kaybeder. Genç kadın öldüğü için oğluna Katil Kafa lakabı takılır.

 

Katil Kafa diye bilinen bu çocuk, aslında Ördek Yavrusu'dur ve gayrimeşru bir ilişkiden dünyaya gelmiştir. Bu nedenle etrafındaki insanlar tarafından hep hor görülür. Onu bebekliğinden itibaren büyüten kişi ise kitapta Bay Yabancı olarak geçen bir rüya yorumcusudur. Rong Youying'e çok iyiliği dokunduğu için evde kalmasına izin verilen bir ihtiyardır bu kişi.

 

12 yaşına kadar Katil Kafa ismiyle anılan Ördek Yavrusu, o yaşında bir de baba dediği Bay Yabancı'nın hayatını kaybetmesiyle sarsılır. Ancak Bay Yabancı, Ördek Yavrusu'nun hayatını değiştirecek bir şey yapar. Çocuğun annesinin, adı N Üniversitesi olarak değiştirilen okulunun yöneticisi Genç Lillie'ye bir mektup yazarak Ördek Yavrusu'na bakmasını ve ona iyi bir gelecek sunmasını ister. Zira oğlu kabul ettiği bu genç adamın zekasını fark emiştir ve onun iyi bir eğitim almasının hayalini kurmuştur.

 

 

Genç Lillie, Bay Yabancı'nın mektupta yazdığı istekleri yerine getirir ve Ördek Yavrusu'nu yanına alarak oğlu gibi yetiştirir. Çocuğun ismi bundan böyle Ördek Yavrusu değil, Rong Jinzhen'dir. Lillie Ailesi, Jinzhen'i genel olarak içine kapanık ve sosyal olmayan bir çocuk olarak görür. Jinzhen ise gerekmedikçe konuşmaz ve çok az yemek yer. Ancak çocukluğundan beri matematikle arası çok iyidir. Hatta iyi kelimesi az bile kalabilir. Çarpım tablosunu bilmediği halde kendisi bir tablo oluşturacak ve bilmediği tüm formüllere karşı kendi formülünü yaratabilecek bir kabiliyete sahiptir. Çok geçmeden okuldaki matematik profesörü Jan Liseiwicz, Jinzhen'i keşfeder. Jinzhen ile Liseiwicz'in ilişkisi öğrenci - öğretmen ilişkisinden dostluğa doğru ilerler. Liseiwicz kimseyle paylaşmadığı kitaplarını onunla paylaşır ve birlikte satranç turnuvaları düzenlerler. Dünyada ilk kez bilgisayarın 1946 yılında yapıldığını söyleyen Liseiwicz, ikinci bilgisayarın Çin'de yapılacağını ve bu sektörün gelişeceğini düşünür. Jinzhen'in bu konu üzerinde çalışmasını ister. Ancak Jinzhen'in yolu çok farklı bir yöne gidecektir.

 

 

Bir gün okula üst düzey devlet yetkilileri gelir ve okul yönetimine, N Üniversitesi'nden zeki bir öğrenciye iş vereceklerini söyler. Liseiwicz, devlet yetkililerin yapay zeka üzerine çalışma yapacağını düşünerek Jinzhen'i önerir. Ancak okula gelen devlet yetkilileri Çin İstihbarat Birimi'ndendir ve Jinzhen bunu işe başladığı gün öğrenecektir. Genç adam, yapay zeka üzerine çalışmak yerine devlet için, Çin İstihbarat Servisi'nin 701. biriminde kriptografi şifrelerini çözmek üzere görevlendirilir. Bu sürede çok sıkı bir şekilde korunur ve sonradan ailesi olan Lillieler'le 10 yıl boyunca görüştürülmez. Bunca yılın ardından bir geceye mahsus olmak üzere ailesinin yanında kalmasına bir şartla izin verilir: Kimse onun ne iş üzerinde çalıştığını bilmeyecektir.

 

Jinzhen şartları kabul edip ailesinin yanına gitse de, aklında çözülmemiş bir şifre olan 'MOR'u deşifre etme fikri vardır. Lillieler'in yanındayken kimseyle doğru düzgün iletişim kurmaz ve şifrenin üzerinde çalışmaya verir kendini. İstihbarat Servisi'ne döndüğünde şifreyi çoktan çözmüştür ve artık kendini tamamen ispatlamıştır. Ancak başarı basamaklarından teker teker yükselse de önünde bir şifre daha vardır çözülecek. 'SİYAH' adı verilen bu şifreyi çözmek Jinzhen'in hayatını tamamen değiştirecek bir olaya neden olacaktır.

 

Mai Jia'nın gerçek bir hikayeden yola çıkarak yazdığı bu romanın, matematikçi John Forbes Nash'in yaşam öyküsünden yola çıkan Oscarlı film "Akıl Oyunları"nı hatırlattığını söylemeden geçmeyelim. Kim bilir, belki Jia'nın kitabı da bir gün sinemaya uyarlanır.