Elif Soykan, İnkılâp Kitabevi’nin markası Üçüncü Göz’den çıkan ilk kitabı “Ben Ne Zaman İnsan Olacağım?”da bir ruhun yolculuğu üzerinden yaşam ve ölüm konusunu mizahi bir dille ele alıyor. Sosyoloji eğitiminin ardından yurtdışında sinema ve televizyon alanında eğitim alan Soykan, ilk başta sinema filmi olarak kurguladığı kitabını ileride bir filme dönüştürmek istediğini ifade ediyor.

 

Kitaptan elde edeceği gelirin tamamını, kendisinin de bir dönem gönüllüsü olduğu Türkiye Çağdaş Yaşamı Destekleme Vakfı’na bağışlayacağını açıklayan Soykan ile yeni kitabı hakkında konuştuk. 

 

 

 

 

Yalnızca tek bir beden formundan bahsetmenin koskoca evrene saygısızlık olacağını düşünüp ardını sorgulamakla başladı bu yolculuk. Yani aslında tamamıyla bir merak ürünü bu hikâye. Üstelik insan dışındaki formlarla insana bakmak bana hem daha ilgi çekici hem de daha samimi geliyor. 

 

Elma karakterinin tüm hayat sorgusunu ben de yaşadım. Hâlâ da yaşıyorum. Hatta umarım hepimiz yaşıyoruzdur — çünkü henüz kimse ne kendini ne de karşısındakini çözebilmiş değil…

 

Beni besleyen birçok kitap, sergi, mekân, sinema filmi olduğu gibi bu kitabı yazarken etkilendiğim bir çok varlık da oldu. Zamanla kendimi, bir kediye bakarken ‘acaba benim gibi görünmek istiyor mudur?’ ya da bir elmayı ısırırken ‘bana söylemek istediği bir şey var mıdır?’ diye sorarken buldum. Bunların her biri ayrı ayrı içimdeki hikâyeyi ortaya çıkarmamı tetikleyen küçük kıvılcımlar oldu diyebilirim.

 

 

Hayatlarımızın bir devir daim içinde olduğunu düşünüyorum. Dolayısıyla kendi inancım doğrultusunda hikâyeyi bu şekilde kurguladım. Kitabın sonundaki şu cümle de tam olarak bu düşünceyi yansıtıyor: “Yaşam belki öldükten sonra başlıyordur. Ya da belki hiç ölmüyoruzdur, sadece doğuyoruzdur. Belki de fazla ciddiye alıyoruz yaşamı da ölümü de...”

Bazen bir cümle bütün yapıyı açık eder ya… O cümle bu diyebilirim.

 

 

Benim gerçekliğe dair zaten kadim bir sorunum var. Kitapta da sıkça bu “gerçeklik” meselesinin üstüne gittim. 

 

Sezgisiyle zihninin oyununu ayıramayanın gerçeğiyle, sezgilerinin peşinden gidenin gerçeği bir olabilir mi? Peki bunun kararını kim verecek? İşte böyle düşünürken birinin çıkıp “ama gerçek bu” demesi bana zaten başlı başına absürt geliyor. Dolayısıyla hikâye de kendiliğinden bu absürtlükle yoğruldu.

Mizah ise benim yazma refleksim. Derin ve çok katmanlı bir konuyu, hele ki ruh–zihin–beden ilişkisini didaktik veya akademik bir dille değil, samimi ve erişilebilir bir yerden anlatmak istedim. Mizah, okurla aramdaki mesafeyi ortadan kaldırıyor. Gülümserken bir şeyin içine sızmak çok daha etkili oluyor.

 

 

Evet, kitap döngüsel bir akışla ilerliyor. Tıpkı hayat gibi… Hiçbir formda “bir son” yok. Onun yerine bir yolculuk, bir dönüşüm var. Ben de o akışa güvenip, karakterin kendini bulma sürecine eşlik ettim. Çünkü bana göre geçmiş ya da gelecek dediğimiz şey, zihnin bir kurgusu... Zaman, anlardan ibaret. Bu düşünce tarzı, yaşayış biçimi olarak da anlatı biçimi olarak da bana sınırsız bir özgürlük sunuyor diyebilirim.

 

 

Aksine, bu kadar soyut bir kavramı kişisel bir öyküyle anlatmamak bana daha zor gelirdi. Üniversitede sosyoloji okurken bile bu soyutluk içinde kendime bir dünya kurar, oradan yaklaşırdım anlatılanlara. 

Kitapta, insan olmak gibi evrensel bir konunun — o “serin felsefi” meselenin — ne kadar basit ve bize ait bir sorgu olduğunu göstermek istedim. O sorgunun hayal dünyamıza sızabilmesi için bir öyküye ihtiyacı vardı. Ve o öykü bende hazırdı.

 

Edebiyatın bu tür soruları aydınlatma gücü olduğuna kesinlikle katılıyorum ve herhangi bir sanat alanının da tam olarak buna hizmet etmesi gerektiğini düşünüyorum. Bunu bu hikayeyle başarabildiysem ne mutlu bana!

 

 

 

Kendimi iyi bir hikaye anlatıcısı olarak görüyorum. Tabii umarım bir gün bunu okuyuculara sorma fırsatım da olur. 

 

Biraz önce de bahsettiğim gibi mizah, benim yazma tarzım. ‘İnsan olmak’ gibi derin ama bir o kadar da bize ait bu sorguyu, bir elmanın ‘insanlık mertebesi’ne ulaşma çabasıyla başlatınca trajikomik bir evren kendiliğinden kuruldu. Ben de zaten başka türlü yazmayı düşünemezdim.

 

 

Evet, bu hikâye aslında bir fotoğraf projesiydi. Sinema & TV eğitimi alırken fotoğraf dersinde, dört kareyle devamlılık içeren bir hikâye yaratmamız istenmişti. O gün ruhun devamlılığı fikri aklıma düştü. Bir elma, bir ağaç, bir karınca ve kendi fotoğrafımla bir anlatı kurdum. O kadar yerine oturmuştu ki başka bir versiyon düşünmedim. Meğer kitap o gün doğmuş da ben henüz farkında değilmişim.

Yıllar sonra hikayeyi kitaba dönüştürme fikriyle yazmaya başladığımda çoğu sahne zaten zihnimde çoktan çekilmişti. Tek sorun: yazmayı bitirdiğimde elimde bir kitap yerine uzun bir tretman vardı. Editörümün yönlendirmesiyle bu sefer, senaryosu elimde olan bir hikayenin kitabını yeniden yazmaya başlamış oldum. 

 

Zihnimde canlanan sahneleri yazıya dönüştürmek benim için bir oyundan farksızdı. Şimdi elimde hem kitabı hem de senaryosu var.

 

 

Yazarken hiçbir türü hedeflemedim. Hikâye beni nereye götürüyorsa ben de onunla yürüdüm. Baş karakterimin — Öz 1789 — hayalini gerçekleştirmeye çalışırken ne gerekiyorsa onu yazdım. Alegori gerekiyorsa alegori, felsefe gerekiyorsa felsefe… Zihnim de zaten düz ilerleyen bir yapıya sahip değil. Bazen metaforik, bazen absürt bir dil kendiliğinden çıkıveriyor. Kısacası yazarken tür düşünmedim; yazdıktan sonra da etiket koymak istemedim. Okura bıraktım.

 

 

Bu şekilde anlaşılmak beni çok mutlu ediyor. Yazarken, zihnimdekileri aktarırken kendimi mümkün olduğunca özgür bırakmaya çalıştım. Gereğinden fazla düşünmekten ya da süslemeye çalışmaktan özellikle kaçındım. Samimi bulmadığım hiçbir şeyi sırf “daha uzun dursun” ya da “afili görünsün” diye yazmadım. Her cümle, yalnızca o ana hizmet etsin istedim.

 

 

Şu an üzerinde çalıştığım senaryo projelerim var. Umarım yakında onlarla karşınızda olurum!