Epik işleriyle tanınan İngiliz yönetmenin bu tiyatro oyuncularıyla çekilmiş küçük bütçeli filmi, en zarif, sinema tarihine altın harflerle yazılmış yapıtlarından biri David Lean, epik, “The Bridge on the River Kwai”, “Arabistanlı Lawrence / Lawrence of Arabia”nın da aralarında olduğu kelimenin her anlamıyla ‘büyük’ yapımlarla ünlü bir yönetmen. Ancak en zarif, sinema tarihine altın harflerle yazılmış yapıtlarından biri, fazla tanınmamış oyuncularla çektiği, gişe için olumsuz bir özelliğe yani mutsuz bir sona sahip “Brief Encounter” oldu. Değeri her geçen yılda artan ve artık klasik statüsü tartışılmayan, aralarında “Aşk Zamanı / In the Mood for Love”ın da olduğu modern başyapıtlarda izleri bulunabilecek film, bir kadın ile adamın, tren istasyonunun barında hüzünle yüklü bir atmosferde oturmaları ve kadının geveze bir arkadaşıyla karşılaşılmalarıyla ve Sergei Rachmaninoff’un ikinci piyano konçertosu eşliğinde açılıyordu. Adam, “trenim kalkıyor” diyip, kadının omzuna dokunarak trene biniyordu.

Kadının anlayışlı kocasına dillendiremediği ancak ona hitap ettiği iç sesinin rehberliğinde, bu açılış sahnesine bağlanan olayları öğreniyorduk.

Laura Jesson (Celia Johnson), haftada bir şehre inip alışveriş yapan, sonra da sinemaya gittikten sonra evine, sevdiği kocasına ve oğluna dönen orta sınıftan ‘sıradan’ bir kadın. Ancak kendi sözleriyle başına ‘sıradan insanlara olmayan bir olay’ geliyor. Bir gün tren beklerken gözüne bir şey kaçınca, doktor Dr. Alec Harvey (Trevor Howard) ile tanışıyor. Bu tanışma tesadüfi karşılaşmalarla devam ediyor ve Alec ile Laura kısa süre içinde birbirlerine âşık oluyorlar. İkisi de ailelerine karşı vicdan azabıyla boğuşurken, bu melankolik aşk hikayesi mutsuz sonuna ve tren istasyonundaki finale doğru gidiyor.

Noël Coward'ın tek perdelik tiyatro oyunu “Still Life”ın (1936) uyarlaması olan film, bugüne kadar ünüyle orantılı olarak pek çok parodiye konu oldu. Filmin en çok lafı edilen yönlerinden biri çiftin hiç birlikte olmamasıydı. Nitekim Alec’i oynayan aktör Trevor Howard’ın çekimler sırasında bunun gerçekçi olmadığıyla ilgili itirazlarını dile getirdiği de aktarılır, Lean bildiğini okur. Bu cinsel çekingenlik, 1960’ların cinsel özgürlük atmosferi ve dönemin “Saturday Night and Sunday Morning” gibi gerçekçi filmlerin ardından alay konusu olsa da, şimdilerde ‘romantik’ olarak yorumlanıyor. Laura’nın John Keats düşkünlüğü de düşünülürse, filmin romantizm konusundaki tutarlılığı görülebilir.


Laura (Celia Johnson) ve Alec (Trevor Howard), göl gezintisinde. Brief Encounter, yön. David Lean, 1945

Çiftin üzerlerinde hissettikleri baskının ve geleceklerinin olmamasının Laura tarafından defalarca ifade edilmesi, zaman geçtikçe filmi farklı bir okumaya açık hale getirdi. Filmin senaristi Coward’ın cinsel kimliğini de hesaba katılarak yapılan bu okuma, filmin Laura ve Alec üzerinden eşcinsel bir çiftin hissettiği baskıyı yönündeydi.

İlham vermeyi sürdüren, sisli atmosferi, hüznü ve romantizmiyle benzersiz dokusunu koruyan “Brief Encounter”, yönetmenin büyük işlere geçmeden önce yeteneğinin en saf haliyle görüldüğü, Laura’nın Alec gittikten sonra psikolojisinin bozulduğunu kadrajı eğerek gösterdiği sahne gibi benzersiz anlarla süslü bir başyapıt.

Son bir not olarak, filmin Laura ile Alec, bir arkadaşlarının evinde yalnızken, bilmeden eve dönen, kısa bir sahnede görünen arkadaşın, diğer bir büyük yönetmene Billy Wilder’a evini kaçamaklar için boşaltan ana karakterli “The Apartment”ın (1960) fikrini armağan ettiğini ekleyelim.